İltihap nedir? Vücutta iltihap neden olur? Vücudumuzda iltihap olduğunu nasıl anlarız? İltihaba iyi gelen ve iltihabı önleyen besinler nelerdir?
İltihap(İnflamasyon) Nedir?
Halk arasında iltihap olarak adlandırılan inflamasyon, vücudun savunma mekanizmasının bir parçasıdır. Yani vücudumuzun yaralanma, zararlı bakteri ve virüs gibi şeylere karşı oluşturduğu tepkidir.
Akut ve kronik olmak üzere iki tip iltihap durumu vardır.
Akut iltihap kısa sürelidir. Birkaç gün veya birkaç hafta sonra sonlanır. Genellikle ağrı, kızarıklık ve şişme ile kendini belli eder. Ayrıca yorgunluğa ve ateşe de sebep olabilir.
Kronik iltihap uzun sürelidir ve aylarca yıllarca devam edebilir. Bu nedenden dolayı kronik hastalıklara yol açabilir. Çok uzun süre belirti vermeden vücutta bulunabilir ve sonucunda ciddi hastalıklarla beraber gelir. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır; kanser, kalp hastalıkları, astım, diyabet, alzheimer, yüksek tansiyon.
Vücutta iltihap neden olur?
Vücutta iltihap oluşmasına neden olabilecek birçok neden olabilir.
Birinci olarak, günlük olarak tükettiğimiz besinler vücudumuzda ciddi iltihaplanmalara yol açabilir. Bunlar;
- Fazla şeker kullanımı ve yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren işlenmiş gıdalar
Fazla şeker tüketmek vücuda zarar verir ve vücuttaki iltihaplanmayı arttırarak hastalıklara yol açabilir. Bunun yanında yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren gıdalar da vücuda çok zararlıdır ve iltihaplanmayı arttırabilir.
Yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren gıdalar şunlardır; konserveler, fırınlanmış hazır gıdalar, abur-cuburlar, sporcu ve enerji içecekleri, gazlı içecekler, hazır reçeller, dondurulmuş gıdalar vs. (kısacası hazır gıdaların çoğu)
- Rafine karbonhidratlar
Rafine karbonhidrat tüketmek obeziteyi ve iltihaplı bağırsak hastalığı riskini arttırabilir. Bunun dışında kalp ve tip 2 diyabet hastalıklarına da yol açabilir.
Rafine karbonhidrat içeren besinler şunlardır; şeker, ekmek, makarna, hamur işleri, asitli içecekler, abur-cuburlar, ilave şeker içeren veya un içeren tüm işlenmiş gıdalarda.
- Sigara
Sigara, vücutta çok ciddi iltihaplar oluşturabilecek bir maddedir. Bu sebeple hücrelerde hasara neden olur. Dahası, ileri seviyelerinde ölüme bile sebep olabilir.
- Alkol
Sık alkol tüketmek pankreas iltihabına neden olur ve bu sebepten dolayı organ, işlevsel bozukluğa uğrar.
2. Yukarıdaki gıda ve maddelerin dışında kronik stres te vücutta iltihaplanmaya sebep olabilir.
Vücudumuzda iltihabın oluşmasını engellemek istiyorsak veya var olan iltihabın kronik hale gelmemesi için stresten de uzak durmamız gerekiyor. Yapılan araştırmalar sonucu stresin, vücudun hastalıklara karşı koyma yeteneğini azalttığı görülmüştür.
Stresle baş etmek için daha fazla egzersiz yapın, geçmişteki sorunlarınızı daha az bugüne taşıyın ve başınıza gelen kötü olaylar karşısında yakınmak yerine sahip olduğunuz şeyler için şükredin.
Vücudumuzda iltihap olduğunu nasıl anlarız?
Vücudumuzda iltihap olduğunu nasıl anlarız? Bu sorunun cevabı iki çeşit iltihap türüne göre farklılık gösterebilir.
Akut yani kısa süreli iltihaplarda belirtiler genelde şu şekildedir;
- ateş
- ağrı
- kızarıklık
- şişme
Eğer vücudunuzda kronik yani uzun süreli iltihap söz konusuysa belirtiler şu şekilde olabilir;
- sürekli halsizlik, yorgunluk, uykusuzluk
- mide ve bağırsakla ilgili sorunlar(ishal, kabızlık, reflü vs.)
- eklem ve kas ağrıları
- açıklanamayan kilo alımı
İltihaba iyi gelen ve iltihabı önleyen besinler nelerdir?
Bazı besinler içerdikleri güçlü antioksidan sayesinde vücudumuzdaki iltihaplarla savaşabilirler ve iltihabı önleyebilirler.
1. Zerdeçal
Zerdeçal, vücuttaki iltihaba iyi gelen ve iltihabı söküp atan en etkili besinlerden biridir. İçerisinde kürkümin adı verilen anti-inflamatuar pigment bulundurur. Bu sayede enflamasyon ve ödemi azaltır, hastalıklarla mücadeleye yardımcı olur, eklem ve kas ağrılarını iyileştirir ve cilt sağlığını korur. Üstelik içerisindeki güçlü antioksidan sayesinde oksidatif stresin yol açtığı kanser ve yaşlanmanın da önüne geçebilir.
Günlük olarak bir iki kaşık zerdeçal tüketmek vücut için mucizevi faydalar sağlar. Zerdeçalın içerisindeki kürkümin yalnızca yağda çözülebilir olduğundan yağ içeren yemeklerinizde veya doğal yağ bulunduran(yoğurt gibi) besinlerle tüketilmesi daha faydalı olur.
2. Zencefil
Zencefil, 2000 yılı aşkın süredir insanların çeşitli sağlık sorunlarıyla baş etmek için kullandığı mucizevi bir bitkidir. Asya mutfağının olmazsa olmazı bu bitki, içerisinde güçlü anti-inflamatuar(enflamasyon ve ödemi azaltan) özelliklere sahip olan gingerol bulundurur. Ayrıca zerdeçal gibi yüksek derecede antioksidan da içerir.
Zencefilin iyi geldiği bazı hastalıklar ve durumlar şunlardır; kanser, kas ağrıları, diyabet(şeker hastalığı), osteoartrit(kireçlenme), mide bulantısı, kilo verdirme vs. Tüm bu hastalıklara ve durumlara iyi geldiği araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Zencefili çiğ olarak, çaylarınıza katarak, yemeklerinize katarak veya sağlıklı sabah shot’ları(health shots) hazırlayarak tüketebilirsiniz. Dünyaca ünlü isimlerden biri olan Selena Gomez, bir konuşmasında her sabah bu shotlardan içtiğini ve böylece kendisini daha sağlıklı hissettiğini vurguluyor.
Sağlıklı Sabah Shotı(health shots) için;
Bir avuç taze zencefili, yarım limonu ve yarım çay bardağı suyu doğrayıcınızın içerisine atın. Bunları doğrayıcıdan geçirip, bir bez veya elekle suyunu süzün. Süzdüğünüz sudan bir fincan ayırın ve her sabah bir dikişte içmeye çalışın. Kalan suyun üzerini streçle örtüp 3 gün dolapta muhafaza edebilirsiniz. Suyun tadı zencefilin yoğun aromasından dolayı acı olabilir fakat çok sağlıklıdır.
3. Yeşil Çay
Yeşil çay, içebileceğiniz en sağlıklı içeceklerden biridir. İçerisinde epigallocatechin gallate(EGCG) olarak adlandırılan kateşin bulundurur.
Kateşin doğal antioksidan kaynağıdır. Bu sayede vücuttaki iltihabı azaltır, bağışıklığı arttırır ve birçok hastalığın önüne geçebilir. Yeşil çayın iyi geldiği hastalıklardan bazıları şunlardır; kanser, kronik hastalıklar, anksiyete, alzheimer, parkinson.
Üstelik yeşil çay metabolizmayı ve yağ yakımını da hızlandırır. Tüm bu hastalılardan korunmak ve vücuttaki iltihabın önüne geçmek için günde bir bardak yeşil çay tüketmeyi ihmal etmeyin. Eğer tadı hoş gelmiyorsa meyvelerle karıştırıp içebilirsiniz. Bunun için Çilekli Soğuk Çay Tarifi ne göz atabilirsiniz.
4. Biber
İltihabı önleyen besinler den bir tanesi de biberlerdir. Dolmalık ve sivri biberler içlerinde yüksek derecede antioksidan ve c vitamini bulundururlar. Bu sayede güçlü anti-inflamatuar etkiye sahip olurlar. Böylelikle enflamasyon(iltihap) ve ödemi azaltır, bağışıklık sistemini güçlendirirler. Üstelik yüksek c vitamini sayesinde cildin gençleşmesine ve nemlenmesine de katkıda bulunurlar.
Biber içinde bulunan kuersetin kansere, iltihaplanmaya ve kalbe iyi gelir. Biberleri kahvaltıda, yemekte veya ara öğünlerde tüketebilirsiniz. Yemek olarak tüketmek için Fırında Kırmızı Biber Dolması tarifine bakabilirsiniz.
5. Sızma Zeytinyağı
Rafine ve sızma zeytinyağı olarak iki çeşidi bulunan zeytinyağının, araştırmalara bakılacak olursa sızma olanı daha sağlıklıdır. Çünkü yine araştırmalara göre sızma zeytinyağının, rafine zeytinyağına göre daha etkin iltihap önleyici özelliğe sahip olduğu görülmüştür. Bu nedenden dolayı kalp hastalıkları ve kanser gibi birçok ciddi hastalıklara karşı savaşır.
Dahası, zeytinyağı saç ve cilt için de çok besleyici bir yağdır. Bundan dolayı kullandığımız çoğu saç ve cilt ürünlerinin içerisinde zeytinyağı bulunur.
Zeytinyağını ister yemeklerinizde isterseniz de salatalarınızda kullanarak tüketebilirsiniz. Aşağıda içerisinde zeytinyağı bulunan bir kaç tarifi hemen yapıp, tüketebilirsiniz.
- Zeytinyağlı Bamya Yemeği Tarifi
- Babagannuş Tarifi
- Humus(Hummus) Tarifi
- Çilekli Roka Salatası
- Yoğurtlu Semizotu Salatası
6. Orman Meyveleri
Orman meyvelerinin başında çilek, ahududu, böğürtlen ve yaban mersini gelmektedir. Bu meyveler lif, vitamin ve minerallerle doludur. İçlerinde antosiyanin bulundururlar. Antosiyanin, bitkilere kırmızı, pembe ve mor gibi renkleri veren antioksidan etkili pigmentlerdir.
Bu meyveler iyi derecede antioksidan bulundurduklarından dolayı iltihabı önleyen başlıca besinler arasında yer almaktadırlar. Hastalık riskini azaltacak iltihap önleyici etkileri vardır. Dahası, bağışıklık sistemini önemli ölçüde güçlendirirler.
Çok sağlıklı ve bir o kadar da lezzetli bu meyveleri tatlılarınızda, salatalarınızda, kahvaltıda veya ara öğünlerinizde tüketebilirisiniz. Fikir olması açısından aşağıda bu meyveleri bulunduran sağlıklı tarifleri deneyebilirisiniz.
KAYNAKLAR:
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/417597
- https://www.healthline.com/nutrition/top-10-evidence-based-health-benefits-of-turmeric
- https://www.healthline.com/health/inflammation#home-remedies
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/248423#_noHeaderPrefixedContent
- https://www.healthline.com/nutrition/6-foods-that-cause-inflammation
- https://www.healthline.com/nutrition/11-proven-benefits-of-ginger#2.-Can-treat-many-forms-of-nausea,-especially-morning-sickness
- https://www.medikalakademi.com.tr/zencefil-hangi-hastaliklara-iyi-gelir-zencefilin-faydalari-nelerdir-zayiflatir-mi/#zencefilin-iyi-geldigi-hastaliklar
- https://www.healthline.com/nutrition/13-anti-inflammatory-foods#TOC_TITLE_HDR_4
- https://www.medicalpark.com.tr/yesil-cayin-faydalari/hg-2296
- http://www.gidadernegi.org/TR/Genel/240934301726f.pdf?DIL=1&BELGEANAH=5270&DOSYAISIM=240934301.pdf
